ಸಮಾಸ ಮತ್ತು ಉದಾಹರಣೆಗಳು

✍️ಸಮಾಸಗಳು
ಎರಡು ಅಥವಾ ಹಲವು ಪದಗಳು ಒಂದು ಗೂಡಿ ಒಂದು ಶಬ್ಧವಾಗುವುದಕ್ಕೆ ಸಮಾಸ ಎಂದು ಹೆಸರು.
ಉದಾ:
ತಲೆಯಲ್ಲಿ (ಅಲ್ಲಿ) + (ನೋವು) ನೋವು=ತಲೆನೋವು
ಕಣ್ಣಿನಿಂದು(ಇಂದ)+(ಕುರುಡ)ಕುರುಡ=ಕಣ್ಣುಕುರುಡ

ವಿಗ್ರಹ ವಾಕ್ಯ
ಸಮಾಸದ ಅರ್ಥವನ್ನು ಬಿಡಿಸಿ ಹೇಳುವ ಮಾತುಗಳ ಗುಂಪಿಗೆ ವಿಗ್ರಹವಾಕ್ಯವೆಂದು ಹೆಸರು.
ಉದಾ:

ಸಮಸ್ತಪದ = ಪೂರ್ವಪದ + ಉತ್ತರ ಪದ
ದೇವಮಂದಿರ= ದೇವರ + ಮಂದಿರ
ಹೆಜ್ಜೇನು=ಹಿರಿದು + ಜೇನು
ಮುಂಗಾಲು= ಕಾಲಿನ + ಮುಂದು
(ಸಮಾಸದಲ್ಲಿ ಬರುವ ಮೊದಲನೆಯ ಪದವು ಪೂರ್ವ ಪದವೆಂದು, ಎರಡನೆಯ ಪದವನ್ನು ಉತ್ತರ ಪದವೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.)

ಸಮಾಸ ಪದಗಳಾಗುವ ಸನ್ನಿವೇಶಗಳು
ಸಂಸ್ಕೃತ-ಸಂಸ್ಕೃತ ಶಬ್ಧಗಳು ಸೇರಿ
ಕನ್ನಡ-ಕನ್ನಡ ಶಬ್ಧಗಳು ಸೇರಿ
ತದ್ಬವ-ತದ್ಬವ ಶಬ್ಧಗಳು ಸೇರಿ
ಅಚ್ಚಗನ್ನಡ ಶಬ್ಧ – ತದ್ಬವ ಶಬ್ಧಗಳು ಸೇರಿ ಸಮಾಸಪದಗಳಾಗುತ್ತವೆ.
ಆದರೆ ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ – ಸಂಸ್ಕೃತ ಶಬ್ಧಗಳು ಸೇರಿ ಸಮಾಸವಾಗಲಾರದು.

ಸಮಾಸದ ವಿಧಗಳು
ತತ್ಪುರುಷ ಸಮಾಸ
ಕರ್ಮಧಾರೆಯ ಸಮಾಸ
ದ್ವಿಗು ಸಮಾಸ
ಅಂಶಿ ಸಮಾಸ
ದ್ವಂದ್ವ ಸಮಾಸ
ಬಹುವ್ರೀಹಿ ಸಮಾಸ
ಕ್ರಿಯಾ ಸಮಾಸ
ಗಮಕ ಸಮಾಸ

ಸಮಾಸಗಳ ಉದಾಹರಣೆಗಳು"👇

💠1)  ತತ್ಪುರುಷ ಸಮಾಸದ  ಉದಾಹರಣೆಗಳು 👇

1) *ಸಂಜೆಗೆಂಪು*= ಸಂಜೆಯ+ಕೆಂಪು. 

2) *ತಲೆನೋವು*= ತಲೆಯಲ್ಲಿ+ ನೋವು. 

3) *ಮರಗಾಲು*= ಮರದ+ ಕಾಲು, 

4) *ಬೆಟ್ಟದಾವರೆ*= ಬೆಟ್ಟದ+ ತಾವರೆ. 

5) *ಕನ್ಗುರುಡು*= ಕಣ್ಣಿನಿಂದ+ ಕುರುಡು, 

6) *ತೇರುಮರ*= ತೇರಿಗೆ+ ಮರ.

7) *ಹಗಲುಗನಸು*= ಹಗಲಿನಲ್ಲಿ+ ಕನಸು.  

-----------------------------------------

⭕️2) ಕರ್ಮಧಾರಯ ಸಮಾಸದ ಉದಾಹರಣೆಗಳು👇

1) *ಕೆಂದಾವರೆ*= ಕೆಂಪಾದ+ ತಾವರೆ. 

2) *ಕಾರ್ಮೋಡ*= ಕರೆದು+ ಮೋಡ, 

3) *ಕೆಂಬವಳ*= ಕೆಚ್ಚಿನೆ+ ಪವಳ. 

4) *ಕಮಲ ಮುಖ*= ಮುಖವು+ ಕಮಲದಂತೆ. 

5) *ಮುಂಗೋಳಿ*= ಮುಂಜಾವಿನ+ ಕೋಳಿ. 

6) *ಹೆಜ್ಜೇನು*= ಹಿರಿದು+ ಜೇನು. 

7) *ಇಂಚರ*= ಇನಿದು+ ಸರ. 

8) *ಇಮ್ಮಾವು*= ಇನಿದು+ ಮಾವು, 

9) *ದೊಡ್ಡ ಹುಡುಗ*= ದೊಡ್ಡವನು+ ಹುಡುಗ. 

10) *ಹಳೆಗನ್ನಡ*= ಹಳೆಯದು+ ಕನ್ನಡ. 

11) *ಹೆಮ್ಮರ*= ಹಿರಿದು+ ಮರ. 

-----------------------------------------

☀️3) ಕ್ರಿಯಾ ಸಮಾಸ ಉದಾಹರಣೆಗಳು👇

1) *ತಲೆಮುಟ್ಟು*= ತಲೆಯನ್ನು+ ಮುಟ್ಟು. 

2) *ನೀರುಣಿಸು*= ನೀರನ್ನು+ ಉಣಿಸು. 

3) *ಕೈಹಿಡಿ*= ಕೈಯನ್ನು+ ಹಿಡಿ. 

4) *ಕಣ್ಮುಚ್ಚಿ*= ಕಣ್ಣನ್ನು+ ಮುಚ್ಚಿ. 

5) *ನೀರ್ಮಿoದು*= ನೀರಿನಲ್ಲಿ+ಮಿಂದು.

6) *ನೀರ್ಗೋಡಿ*= ನೀರಿನಿಂದ+ ಕೂಡಿ.

7) *ತೆಲೆಗೊಡವು-= ತಲೆಯನ್ನು+ ಕೊಡವು.

----------------------------------------

💥4) ದ್ವಂದ್ವ ಸಮಾಸದ ಉದಾಹರಣೆಗಳು👇

1) *ಗುಡುಗು ಮಿಂಚು ಸಿಡಿಲು*= ಗುಡುಗೊ+ಮಿಂಚೊ+ ಸಿಡಿಲೂ. 

2) *ಧನಧಾನ್ಯ ಗಳು*= ಧನವೊ+ ಧಾನ್ಯವೊ. 

3) *ಕೃಷ್ಣಾರ್ಜುನರೊ*= ಕೃಷ್ಣನೊ+ ಅರ್ಜುನನೊ. 

4) *ಗಿಡಮರಬಳ್ಳಿಯೊ*= ಗಿಡವೊ+ಮರವೊ+ ಬಳ್ಳಿಯೊ. 

5) *ಕೆರೆಕಟ್ಟಿಬಾವಿಗಳು*= ಕೆರೆಯೊ+ ಕಟ್ಟಿಯೊ+ ಬಾವಿಯೊ. 

6) *ಆನೆ ಕುದುರೆ ಒಂಟೆಗಳು*

7) *ಆಟೋಟ*= ಆಟ+ಓಟ. 

---------------------------------------

♦️5) ದ್ವಿಗು ಸಮಾಸದ ಉದಾಹರಣೆಗಳು👇

1) *ಇಮ್ಮಡಿ*= ಎರಡು+ ಮಡಿ. 

2) *ಮುಮ್ಮಡಿ*= ಮೂರು+ ಮಡಿ, 

3) *ಇಮ್ಮಾತು*= ಎರಡು+ಮಾತು. 

4) *ಇಕ್ಕೆಲ*= ಎರಡು+ ಕೆಲ. 

5) *ಪಂಚೇಂದ್ರಿಯ*= ಪಂಚ+ ಇಂದ್ರಿಯ. 

6) *ದಶಮುಖ*= ದಶ+ ಮುಖ. 

 *ಸಪ್ತಸಾಗರ*= ಸಪ್ತ ವಾದ+ ಸಾಗರ. 

7) *ಪಂಚಾಂಗ*= ಪಂಚಗಳಾದ+ ಅಂಗ. 

--------------------------------------

🔅6) ಬಹುವ್ರೀಹಿ ಸಮಾಸದ ಉದಾರಣೆಗಳು

1) *ಹಣೆಗಣ್ಣ*= ಹಣೆಯಲ್ಲಿ+ ಕಣ್ಣುಳ್ಳವ.

2) *ನಾಲ್ಮೊಗ*=ನಾಲ್ಕು+ ಮೊಗ ವುಳ್ಳವ.

3) *ಮುಕ್ಕಣ್ಣ*=ಮೂರು+ ಕಣ್ಣುಳ್ಳವ.

4) *ಕೆಂಗಣ್ಣ*= ಕೆಂಪು+ಕಣ್ಣುಳ್ಳವ.

5) *ಪದ್ಮನಾಭ*.

6) *ಚಕ್ರಪಾಣಿ*.

7) *ಡೊಂಕುಗಾಲು*.

8) *ಪಾಲನೇತ್ರ*.

9) *ಕೋಲಾಕೋಲಿ.*

10) *ಖಡ್ಗಖಡ್ಗಿ*.

-----------------------------------------

🔹7) ಗಮಕ ಸಮಾಸದ ಉದಾಹರಣೆಗಳು👇

1) *ಆ ಹುಡುಗ*= ಅವನು+ ಹುಡುಗ, 

2) *ಈ ನಾಯಿ*= ಇದು+ ನಾಯಿ, 

3) *ಉಡುದಾರ*= ಉಡುವುದು+ ದಾರ.

4) *ಕಡಗೋಲು*= ಕಡೆಯುವುದು+ ಕೋಲು.

5) *ಅರಳುಮೊಗ್ಗು*= ಅರಳುವುದು+ ಮೊಗ್ಗು.

-----------------------------------------

🔸8) ಅಂಶಿ ಸಮಾಸದ ಉದಾಹರಣೆಗಳು👇

1) ಅಂಗಾಲು= ಕಾಲಿನ+ ಅಡಿ.

2) ತುದಿನಾಲಿಗೆ= ನಾಲಿಗೆಯ+ ತುದಿ.

3) ಹಿಂದೆಲೇ= ತಲೆಯ+ ಹಿಂದೆ.

4) ಅಂಗೈ= ಕೈಯ+ ಅಡಿ.

5) ಮುಂಗೈ= ಕೈಯ+ ಮುಂದು.

6) ಮುಂಗಾಲು= ಕಾಲು+ ಮುಂದು.

7) ಹೊರಮೈ= ಮೈಯ+ ಹೊರಗೆ.

8) ಕಡೆಗಣ್ಣು= ಕಣ್ಣಿನ+ ಕಡೆ.

9) ಕುಡಿಹುಬ್ಬು= ಹುಬ್ಬಿನ+ ಕುಡಿ.

10) ತುದಿಮೂಗು= ಮೂಗಿನ+ ತುದಿ.

================================

 ಸಂಗ್ರಹ✍️ T. A. ಚಂದ್ರಶೇಖರ